Av. Ahmet Tosun

Ticari Sırların Haksız Rekabet Hükümleri Kapsamında Korunması

Yayımlar

Ticari Sırrın Tanımı ve Kapsamı

Türk Ticaret Kanunu’nda ticari sırrın tanımı yapılmış değildir. Ticari sır kavramı ilk kez yasalaşmayan Ticari Sır, Banka Sırrı ve Müşteri Sırrı Hakkındaki Kanun Tasarısında tanımlanmıştır. Bahsi geçen tasarıda ticari sır;

Bir ticarî işletme veya şirketin faaliyet alanı ile ilgili yalnızca belirli sayıdaki mensupları ve diğer görevlileri tarafından bilinen, elde edilebilen, özellikle rakipleri tarafından öğrenilmesi halinde zarar görme ihtimali bulunan ve üçüncü kişilere ve kamuya açıklanmaması gereken, işletme ve şirketin ekonomik hayattaki başarı ve verimliliği için büyük önemi bulunan; iç kuruluş yapısı ve organizasyonu, malî, iktisadî, kredi ve nakit durumu, araştırma ve geliştirme çalışmaları, faaliyet stratejisi, hammadde kaynakları, imalatının teknik özellikleri, fiyatlandırma politikaları, pazarlama taktikleri ve masrafları, pazar payları, toptancı ve perakendeci müşteri potansiyeli ve ağları, izne tâbi veya tâbi olmayan sözleşme bağlantılarına ilişkin veya bu gibi bilgi ve belgeler”

olarak tanımlanmıştır.

Rekabet Kurumu Başkanlığı’nın 2010/3 sayılı Dosyaya Giriş Hakkının Düzenlenmesine ve Ticari Sırların Korunmasına İlişkin Tebliğ’in Genel Esaslar Başlıklı 12. maddesi ise ticari sırrı aynen şöyle tanımlanmıştır.

Ticari sır; teşebbüslerin faaliyet alanları ile ilgili olan ve gizli tutma iradesine sahip oldukları, yalnızca belirli ve kısıtlı bir kesim tarafından bilinen ve elde edilebilen, başta rakipleri olmak üzere üçüncü kişilere ve kamuya açıklanması halinde ilgili teşebbüsün ciddi zarar görme ihtimali bulunan her türlü bilgi ve belgedir.

Yargıtay 11. Hukuk Dairesi ise ticari sırrı;

Genel metod ve taslak gibi kolayca hatırlanabilecek olmayan, toplumun bilgisi dâhilinde olmayan ve ilgili rakip firmalara bilinmeyen gizli bilgi,

olarak tanımlarken, 4982 sayılı Bilgi Edinme Kanunu’nu ise 23. maddesinde ticari sır aynen şu şekilde ifade edilmektedir:

“Kanunlarda ticari sır olarak nitelenen bilgi veya belgeler ile kurum ve kuruluşlar tarafından gerçek veya tüzel kişilerden gizli kalması kaydıyla sağlanan ticari ve mali bilgiler”

Ticari sırlara; makine çizimleri, kimyasal formüller, kalite kontrol usul ve yöntemleri, üretim yöntemleri, teknik buluşlar, araştırma ve geliştirme bilgileri, stratejik planlar ve finansal raporlar, müşteri listeleri, pazarlama stratejileri, plan ve projeler, fiyat ve stok bilgileri, kredi kaynakları, reklam planları, bilgisayar program kodları, mal veya hammadde kaynakları, işletmenin maliyet yapısı ve karlılığı, çalışanların maaş tutarları gibi bilgiler örnek olarak gösterilebilir.

Ayrıca olumsuz bilgilerin de ticari sırların unsurlarını barındırması halinde ticari sır korumasından faydalanması gerektiği açıktır. Örneğin; terk edilmiş teknik çözümler, satışı arttırmayı amaçlayan başarısız girişimler, araştırma ve geliştirmede karşılaşılan çıkmazlar ticari sır olarak korunabilirler. Zira bu tarz bilgiler, müteşebbislerin ne yapmaması gerektiğini gösterip, başarısızlığa uğrayan diğer rakiplere karşı masrafsız şekilde üstünlük sağlama imkanı vermektedir¹.

Ticari Sırların Haksız Rekabet Hükümleri Kapsamında Korunması

Günümüz hayatında bir ticari işletmenin en önemli malvarlıkları arasında sayılan ticari sırların korunmasındaki temel düşünce, bizzat o sırrı veya sırrın şekillendiği ürünü korumak olmayıp, o sır niteliğindeki bilginin elde edilmesi için ortaya konulan beceri, emek ve masrafları korumaktır².

Ticari sırlar, başta ABD olmak üzere birçok ülkede kendine özgü ayrı kanunlar ile korunmaktayken, hukukumuz, ticari sırlarının korunmasını haksız rekabet hükümleri çerçevesinde değerlendirmiştir.

Zira ticari sırlar, gizli olmalarından dolayı sahiplerine, rakipleri karşısında ekonomik avantaj sağlamaktadır ve bu ekonomik avantajın hukuka aykırı bir şekilde sona erdirilesi haksız rekabet teşkil etmektedir ³.

Gerçekten de Türk Ticaret Kanunu’nun “Dürüstlük kuralına aykırı davranışlar, ticari uygulamalar” başlıklı 55 maddesinin 3. fıkrasına göre “İşçileri, vekilleri veya diğer yardımcı kişileri, işverenlerinin veya müvekkillerinin üretim ve iş sırlarını ifşa etmeye veya ele geçirmeye yöneltmek, haksız rekabet hallerinin başlıcalarından sayılmıştır. Anılan madde hükmünün uygulanabilmesi için taraflar arasındaki rekabet ilişkisinin varlığı, faalinin bu ticari sırdan faydalanmış olması, ticari sırrı ihlal edilenin zarar görmüş olması ve faalinin kusurlu olması gerekli değildir.

Yine anılan düzenlemeye göre ticari sırlar ifşa edilmese dahi ele geçirmeye yöneltme durumu var ise bu madde hükmü uygulama alanı bulur. Başka bir ifade ile bu sırların ifşa edildikten veya ele geçirildikten sonra kullanılıp kullanılmamasın anılan madde hükmünün uygulanması noktasında herhangi bir önemi bulunmamaktadır.

Ticari sırların korunmasına hizmet eden diğer bir haksız rekabet hükmü ise Türk Ticaret Kanunu’nun 55/1-d maddesinde aynen şöyle düzenlenmiştir: Üretim ve iş sırlarını hukuka aykırı olarak ifşa etmek; özellikle, gizlice ve izinsiz olarak ele geçirdiği veya başkaca hukuka aykırı bir şekilde öğrendiği bilgileri ve üretenin iş sırlarını değerlendiren veya başkalarına bildiren dürüstlüğe aykırı davranmış olur.

Anılan kanun hükmünün uygulanabilmesi için ilk şart, hukuka aykırılık unsurudur. Zira hukuka aykırı olarak ele geçirilen veya öğrenilen ticari sırların kullanılması ve ifşası haksız rekabet hükümleri çerçevesinde değerlendirilir. Bu husus da ticari sırların ihlali anlamına gelir.

Hukuki Sorumluluk

Türk Ticaret Kanunu’nun 55. maddesi, haksız rekabet sebebiyle müşterileri, kredisi, meslekî itibarı, ticari faaliyetleri veya diğer ekonomik menfaatleri zarar gören veya böyle bir tehlikeyle karşılaşabilecek olan kimsenin başvurabileceği 5 farklı hukuki müessesinin varlığından söz etmektedir.

Buna göre bahsi geçen hukuki müesseseler şunlardır:

1.Fiilin haksız olup olmadığının tespiti,

2.Haksız rekabetin men’i,

3.Haksız rekabetin sonucu olan maddi durumun ortadan kaldırılması, haksız rekabet yanlış veya yanıltıcı beyanlarla yapılmışsa bu beyanların düzeltilmesi ve tecavüzün önlenmesi için kaçınılmaz ise, haksız rekabetin işlenmesinde etkili olan araçların ve malların imhası,

4.Kusur varsa zarar ve zıyanın tazmini,

5.Türk Borçlar Kanununun 58 inci maddesinde öngörülen şartların varlığında manevi tazminat verilmesi,

Sonuç

Gelişen teknoloji ile birlikte ekonomik değeri gün geçtikçe artan ticari sırların korunması da önem arz etmektedir. Türk Ticaret Kanun’unda ticari sırrın tanımı yapılmış değildir. Ticari sır, sahibine olumlu anlamda menfaat sağlayan bilgi olabileceği gibi terk edilmiş teknik çözümler, satışı arttırmayı amaçlayan başarısız girişimler gibi olumsuz anlamda bilgi de olabilir. Hukukumuzda ticari sırlar, özel kanunlarda yer alan birtakım düzenlemelerin yanı sıra haksız rekabet hükümleri çerçevesinde korunmaktadır. Ticari sırların korunmasına hizmet eden haksız rekabet hükümleri Türk Ticaret Kanunu’nun 54, 55/1-d ve 55/1-b-3 maddesinde düzenlenmiştir. Yine aynı kanunun 56. maddesi, haksız rekabet sebebiyle menfaatleri zarar gören veya böyle bir tehlikeyle karşılaşabilecek olan kimselerin tespit davası, men davası, haksız rekabetin sonucu olan maddi durumun ortadan kaldırılarak eski hale getirme davası ve tazminat davası açabileceğini öngörmektedir.

¹ Av. Muhammed Sulu, Ticari Sırların Korunması, 2. Baskı sh. 13.

² age, sh. 47, Bilge sh. 22, Yasaman sh. 369.

³ age, sh. 52

Bizimle İletişime Geçin

Bizi Takip Edin

Ticari Sırların Haksız Rekabet Hükümleri Kapsamında Korunması

Yayımlar

Yayımlar

Bize Danışın

Bize Danışın

Yayımlar

Covid-19

Esentepe Mh. Kasap Sk. No: 12 Kat: 4-5 Şişli, İSTANBUL

Kurumsal

Uzmanlık Alanlarımız

Yasal Uyarı

Bize Danışın

Merhaba!